Türkiye ile Yunanistan’ın ‘sakız’ düellosu
Türkiye’nin önemli turizm merkezlerinden Çeşme, Osmanlı toprağı olduğu dönemlerde Sakız Adası ile birlikte dünya üzerinde sakız ağacının en verimli yetiştiği bölge olarak önemli bir yere sahipken cumhuriyetin ilk yıllarında Girit Adasından Çeşme’ye göç eden mübadillerin sakız ağacını tanımaması nedeniyle yıllar içerisinde sakız üretimi adeta unutuldu. Çeşme’deki çok az sayıda sakız ağacı kalması nedeniyle geleneksel ürünler olan sakızlı kurabiye, sakız dondurması, sakız muhallebisi gibi ürünlerde kullanılan sakız, Yunanistan’dan ithal edilmeye başlandı. 1959 yılı ise Çeşme için sakız macerasının tekrar başladığı yıl oldu. Dönemin ilçe tarım müdürü, Yunanistan’ın sakız adasına giderek oradan 20 adet kadar sakız ağacı kökünü anaç olarak Çeşme’ye getirdi ve üretime başlandı.
Üretimi oldukça zahmetli olan sakızın hasadı Haziran ayı ortalarında başlarken, sakız üreticileri bu mevsimde ağaçların gövdelerini çizip sakız damlalarını toplamaya başlıyor. Ağaçların altına pekmez toprağı serilerek çiziklerden damlayan sakız Eylül ayı ortalarına kadar toplanıyor.
“Çeşme’de 17 bin sakız fidanı”
Çeşme’de arkadaşları ile birlikte sakız ağaçlarının çoğalması ve sakız üretiminin artması için çalışmalar yapan Çeşmeli sakız üreticisi İbrahim Topal, sakız ağacının çoğaltılmasının zor ve uzun yıllar gerektiren bir işlem olduğunu belirterek, “Sakız ağacının çelikten geliştirilmesi için yeni yöntemler bulduk. Bu yöntemle ağaçların yüzde 88 kadarını köklendirdik. Arkadaşlarımızla birlikte 20 yıldan fazladır sakız ağacının yaygınlaştırılması için çalışmalar yapıyoruz. Bu yıl, ürün elde ettiğimiz 500 kadar ağacımız var Çeşme’de. Her yıl buna yüzlerce ağaç katılacak. Çeşme’de 17 bin fidanımız var. Gelecek yıllarda sakızda sürpriz bir sıçrama yapacağız” dedi.
Geçtiğimiz yıl hasat döneminde 20 kilogram kadar sakız toplandığını ifade eden Topal, “Bu yıl 100 kilo kadar hasadımız olacak. Hasat her yıl artacak. Sakızın ürününün daha çok çeşitlendirilmesi için de çalışıyoruz. Gelecek yıllarda binlerce dönüm sakızlık için çalışıyoruz. Sadece ürünü arttırmak değil, kaliteli sakız üretimi için de çalışıyoruz” diye konuştu.
“Çeşme sakızı, Yunan sakızından kaliteli”
Bir sakız ağacından ortalama 300 gram sakız elde edildiğini ifade eden Topal, “10 dönüm sakızlıktan 300 kilogram sakız elde edilebiliyor. İç piyasada 150-200 Euro gibi fiyatla üreticisine önemli bir gelir kaynağı sağlayabilir. Bizim Yunanistan’dan yıllık 10 milyon dolarlık sakız ithalatımız var. Yıllık 10 milyon dolarlık ürün üretene kadar kendimizi başarılı saymayacağız. Bizim ağaçlarımız daha genç olduğu için ürünü Sakız Adasındakinden daha kaliteli oluyor. Fiyatı da onun için daha yüksek” dedi.
Yunanistan’dan “Türkler sahte sakız üretiyor” propagandası
Sakız Adası’nın kuzey bölümünde sakız ağacı yetişmediğini söyleyen Topal, “Ancak Çeşme’nin her karış toprağı sakız ağacı üretimi için elverişli. Sakız Adasında 904 kilometrekare, Çeşme’de 2 bin 200 kilometrekarenin her karış toprağı sakız ağacına elverişli. Ancak Yunanistan bizim sakız üretmemize biraz hırçın yaklaşıyor. ‘Türkler sahte sakız üretiyor’ gibi propagandalar yapıyorlar. Bize ait pek çok ürünü sahiplendikleri gibi bu üründe de kara propaganda yapıyorlar. Tahlillerde bizim sakızımızın daha kaliteli olduğu ortaya çıktı” diye konuştu.
Sakız Adasında yıllık 300 ton ham sakız üretildiğini söyleyen Topal, Çeşme’nin üretim potansiyelinin ise bunun 10 katı kadar olduğunu ifade ederek, “Sadece ham sakızdan elde edeceğimiz gelir 2 milyar Euro civarını bulur. Biz sakızdan kolonya, sabun, krem, sirke gibi ürünler yapmaya başladık. Bu ürünlerle birlikte 10 milyar Euro gibi ciddi bir potansiyele sahip olacağız. Ülke ekonomimize büyük bir katkısı olacağına inanıyoruz” dedi.
Ali Gözeten – Muhammet İsa Atagöz
