‘Gençleşmek isterken kansere zemin hazırlamayın’
Medipol Mega Üniversite Hastanesi Tıbbi Genetik Bölümünden Dr. Öğr. Üyesi Serhat Seyhan, yaşlanmanın nedenlerinden biri olarak görülen DNA’daki telomerin kısalmasına ilişkin yazılı açıklama yaptı. Seyhan, doğal ve fizyolojik bir süreç olan yaşlanmanın önüne geçebilmek amacıyla telomeraz aktivitesini artırmanın çeşitli kanserlere zemin hazırlayabileceğine dikkati çekti. DNA’nın en uç kısımlarını korumakla görevli telomerlere dair şu bilgileri paylaşan Seyhan, “Anne karnında tek bir hücreden çoğalmaya başlayan insanın serüveni erişkin hale geldiğinde yaklaşık 100 trilyon hücreye ulaşır. Devasa boyutlara ulaşırken çoğalan hücreler de farklı görevler üstlenir ve birbirlerinden farklı organları oluşturur. İşte bu bölünme ve farklılaşma serisi hücrelerimizin çekirdeğinde yer alan DNA diye adlandırdığımız genetik materyal tarafından kontrol edilir. Bu denli öneme sahip bir materyal de olabilecek tehlikelere karşı çok iyi bir şekilde muhafaza edilmeli. Karşılıklı birbirine tutunan iki iplik halindeki DNA’mızın en uç kısımlarını korumak görevi de telomerlere ait. Çalışmalar gösteriyor ki telomerler bu iki iplikli DNA’nın uç kısmındaki kırılma ve bozulmaları önlemenin yanında DNA’mızın çoğalmasında da çok kritik role sahip” dedi.
“Yaşlanmanın nedeni hücre çoğalması”
Hücreler çoğaldıkça telomerlerde kısalma meydana geldiğini belirten Seyhan, “Hücrelerimiz yaşam süresince pek çok kez bölünürken DNA’nın da hücreyle beraber çoğalıp bölünmesi gerekir. İşte bu çoğalma aşamalarında DNA’nın uç kısımları olan telomerlerde kısalma meydana gelir. Anne karnında devam eden bölünme aşamalarında telomeraz enzimi tarafından bu kısalmalar tamamlanırken, daha sonraki dönemlerde telomeraz sentezi azalır ve hücrenin her bölünmesinde belirli bir telomer dizisi kaybedilir. Hücre çoğalmasının fizyolojisi gereği olan telomerdeki bu kısalma, yaşlanmanın da nedenlerinden biri olarak görülür. Telomer dizilerinin hızlı bir şekilde kaybının da bazı erken yaşlanma ile seyreden hastalıklara neden olabileceği daha önceki çalışmalarda görüldü” şeklinde konuştu.
“Telomeraz tedavisinden kaçının”
Kök hücreler, eşey hücreleri ve bazı canlılarda aktif olan telomeraz enziminin hücrelere sonsuz sayıda çoğalma yeteneği kazandırabileceğini belirten Seyhan, “Bunların yanında telomeraz aktivitesi ile sınırsız sayıda bölünebilme yeteneğine sahip olabilen bir hücre daha vardır ki; o da kanser hücresidir. Vücudumuzun herhangi bir yerinde gelişebilen kanser hücreleri yüksek miktarda telomeraz içerir ve bu sayede hızlıca çok büyük boyutlara ulaşabilir. Doğal ve fizyolojik bir süreç olan yaşlanmanın önüne geçebilmek amacıyla telomeraz aktivitesini artırmak bu hücrelere sınırsız bölünme yeteneği sağlamakla birlikte görüldüğü gibi çeşitli kanserlere de zemin hazırlayabilir. Yaşlılığın önüne geçmek amaçlı yapılan telomeraz tedavilerinde bu ciddi risk mutlaka göz önünde bulundurulmalı hatta bu tehlikeli tedavilerden kaçınılmalı. Montaigne’nin dediği gibi yaşlanmanın yüzümüzden çok aklımızda buruşukluklar oluşturacağından korkup belki ona önlemler almaya çalışmalıyız” ifadelerini kullandı.
