Can Azerbaycan Grubu’ndan vefa örneği
Azerbaycan kökenli iş adamı Bayram Tanrıverdi, Azerbaycan için destek çağrısında bulunmuştu. Sosyal medyada büyük yankı da uyandıran Tanrıverdi’nin Azerbaycan çağrısına birçok kişi destekte bulundu. Konuyla ilgili sosyal medyadan ‘Can Azerbaycan Grubu’ oluşturarak Azerbaycan’a gönül verenleri topladıklarını dile getiren Tanrıverdi, ”Azerbaycan’ın maddi bir desteye ihtiyacı yok. Artık eskisinden güçlü ve kendi göbeğini kendi kesebilir. Ancak bizler bu destekle manevi olarak da yanlarında olduğumuzu göstermek istiyoruz. Tarihsel olarak sorumluluğumuzu yerine getirip dedelerimizin de borcunu ödemeye çalışıyoruz” dedi.
”Dedelerimizin borcunu ödüyoruz”
Azerbaycan gönüllüleri ile 52 bin 350 dolar topladıklarını belirten Tanrıverdi, ”Azerbaycan’ın maddi hiçbir desteğe ihtiyacı yok. Onlar eskisinden daha güçlü olduğu gibi kendi göbeğini kendi kesebilir. Ancak tarihsel bir sorumluluk gereği; dedelerimizin borcunu ödemek istiyoruz. Tıpkı Milli Mücadele’de maddi ve manevi tüm destekleriyle TBMM Hükümeti’nin yanında olan Azerbaycan gibi, biz de bu haklı davada gardaş Azerbaycan’ın yanında olmak istiyoruz” dedi.
Silahlı kuvvetlere gönderildi
Tanrıverdi, toplanan paranın Azerbaycan Savunma Bakanlığı’nın silahlı kuvvetleri için oluşturduğu yardım fonuna aktarıldığını kaydetti. Bunun için iş adamı Ali Şayir ve Davut Göktaş ile birlikte Ziraat Bankası yetkilileriyle de görüşen Tanrıverdi, ”Ziraat Bankası yardım için toplanan paranın aktarılmasında hiçbir masraf ücreti almadı. Buradan Ziraat Bankası ve yetkililerine, kendim, Can Azerbaycan Grubu ve Türk Milleti adına tekrar teşekkür ediyorum” ifadelerini kullandı.
”Biri de bindir bini de”
Azerbaycan’a desteğin sadece şiir ve marşla olmayacağını belirten Tanrıverdi, tıbbi ve gıda malzemeleri için yaptığı kampanyanın yankı bulmasından duyduğu memnuniyeti dile getirerek, ”Yardımın biri de bindir bini de. Biz Azerbaycan’ın yanında olmaya devam edeceğiz, yıllar önce onlar bize destek oldu şimdi sıra bizde. Gün mücadele günüdür, gün Türk’ün birlik olma günüdür. Bu yüzden Azerbaycan’ın yanında olmak son derece mühimdir” dedi.
”Kardeş, kardeşin elinden tutar”
Tanrıverdi ayrıca, A. Şemseddinov’un Kurtuluş Savaşı yıllarında Türkiye-Sovyetler Birliği Alakaları kitabının bir bölümünde bulunan hadiseyi hatırlatarak, ”Kardeş, her zaman kardeşinin elinden tutar” dedi.
Tanrıverdi, A. Şemsutdinov’un kitabından şu bölümü paylaştı:
“Mustafa Kemal Paşa, 3 Mayıs 1920 günü Doğu Cephesi Komutanı Kazım Karabekir Paşa’ya yazdığı bir mektupta “Devlette hiç para kalmadı. Şu anda içeride para temin edebileceğimiz bir kaynak da yok. Başka kaynaklardan para temin edinceye kadar Azerbaycan hükümetinden borç para alınmasını temin etmenizi rica ederim” diyordu. Kazım Karabekir Paşa, isteği Azerbaycan hükümetine iletti. Bu istek, Azerbaycan Sovyet Sosyalist Halk Cumhuriyeti ile Ankara Hükümeti arasındaki ilk resmi temastı.
1921 yılı içinde Nerimanov’un şahsi emri ile Azerbaycan Dışişleri Bakanı Mirza Davut Hüseyinov, kazanılan Birinci-İkinci İnönü Savaşları münasebetiyle çektiği telgrafta, “Kazanılan bu büyük zaferlerden dolayı Türk halkını Azerbaycan Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti adına kutluyoruz” diyor ve bu büyük zaferlerin şerefine Azerbaycan halkının yardım için 30 sistern petrol, 2 sistern benzin, 8 sistern kerosin gönderdiğini bildiriyordu.
Aynı yılın Mayıs ayında Azerbaycan devleti, TBMM hükümetine 62 sistern petrol gönderdi ve bundan sonra savaş bitinceye kadar aynı değerde petrol ve üç vagon dolusu kerosin göndermeyi taahhüt etti. Bu taahhüdün dışında 1922 yılında Batum yolu ile Azerbaycan 9 bin tondan fazla kerosin ve 350 ton benzin gönderdi.
Mustafa Kemal Paşa, 1921 yılında Nerimanov’a bir mektup yazarak borç para talep etmişti. Bu mektubu 17 Mart 1921 günü büyükelçi Nerimanov’a ulaştırdı. Nerimanov, derhal 500 kilogram altın gönderdi. Bunun 200 kilogram devlet bütçesine, kalanı ise mühimmat ve silah için kullanıldı. Daha sonra Nerimanov Rusya’dan aldığı 10 milyon altın rubleyi Ankara’ya gönderdi. Bu yardımlarla savaş içindeki ülkenin durumunda belirgin bir düzelme oldu.
23 Mart 1921’de Azerbaycan hükümeti talep etmediği halde Türkiye’ye Azerbaycan halkının hediyesi olarak 30 sistern petrol, 2 sistern benzin, 8 sistern yağ gönderdi. Nerimanov, Mustafa Kemal Paşa’nın yazdığı mektuba yazdığı cevabi mektubunda her gün kazanılan başarılarla Türk halkının emperyalizmden kurtulma günlerinin yaklaştığını, bu yüzden kahraman Türk halkını kutladığını yazıyor ve sonra ilave ediyordu; “Paşam, bizim Türk milletinde kardeş kardeşe borç vermez. Kardeş, her zaman kardeşinin elinden tutar. Biz kardeşiz, her zaman elinizden tutacağız ve tutmaya devam edeceğiz”.
