Boris Yeltsin
Boris Yeltsin Biyografisi
Rusya Federasyonu Eski Başkanı
Boris Nikolayeviç Yeltsin; Sibirya’daki Yekatarinburg kentinin Sverdlovsk köyünde Rus kökenli bir çiftlik sahibi ailesinin çocuğu olarak hayata gözlerini açtı. 11 yaşındayken arkadaşlarıyla bir depodan çaldığı el bombasının patlamasıyla sol baş parmağını kaybetmiş.
Yeltsin, 1955’te Ural Politeknik Enstitüsü’nden inşaat mühendisi olarak mezun olduktan sonradan bir inşaat işletmesinde idareci olarak vazife aldı. 1961’de Sovyetler Birliği Komünist Partisi‘ne girdi. Parti içinde çabucak yükselerek Sverdlovsk bölgesi parti birinci sekreterliğine getirildi. SSCB’nin son lideri Mihail Gorbaçov tarafından Moskova’ya getirilen ve Ekim 1985’de Komünist Partisi Moskova Şefi olan Yeltsin, derhal arkasından, reformcu Gorbaçov’a muhalefet eden ve daha radikal reformları savunanların lideri haline geldi.
Gorbaçov’un reformculuğu aleyhinde, “süratli reformcu” olarak tanındı. Bu anlaşmazlıklardan daha sonra, partisinin 1990’daki 28’inci kongresinde istifasını açıkladı. SSCB’nin dağılmasından önce, Haziran 1991’de yapılan Rusya Federasyonu Devlet Başkanlığı seçimini yüzde 57,3 oyla kazandı. Bağnaz komünistlerin, SSCB lideri Mihail Gorbaçov’a karşısında 1991 Ağustos ayında düzenlediği darbe girişiminin bastırılmasının liderliğini yaptı, darbeyi şiddetle protesto etti. Gorbaçov’un devlet başkanı olarak her tarafta göreve dönmesini sağladı. Darbenin başarısızlığa uğratılmasında ve Gorbaçov’un bitmiş göreve dönmesinde en önemli rolü oynadı. Darbecilere karşısında gösterdiği kararlı tutumuyla büyük bir prestij kazandı. Gorbaçov’un göreve dönmesinden sonra Liderin kendisi olduğunu ortaya koydu. Anayasaya tutarsız kararnameler çıkardı ve Gorbaçov’dan egemen uygulamalara girişti. Komünist partiyi yasakladı ve tüm parti mallarına el koydu. Siyasi reformların yanı sıra, idareli konularda da reformlara dışarı giden Yeltsin halktan ve parlamentodan yardım istedi. Rusya parlamentosundan olağanüstü yetkiler aldı.
SSCB’nin aynı yıl dağılması ve Gorbaçov’un Aralık ayında istifasından sonra da, Rusya’nın tartışmasız lideri oldu. Gorbaçov, kendisini koltuğundan eden, SSCB’yi elinden alan bu kişi hakkında yıllar sonra, “Onu Sibirya’dan Moskova’ya katiyen getirmemeliydim, bu benim en büyük hatalarımdan biri oldu” dedi.
8 Aralık 1991’de Yeltsin ile Ukrayna ve Beyaz Rusya cumhuriyetlerinin devlet başkanları Bağımsız Devletler Topluluğu’nun (BDT) kuruluşunu bildiri ettiler. 21 Aralıkta geri kalan 12 Cumhuriyetin 11’i de BDT’ye katıldı. Yeltsin, Gorbaçov’la birlikte BDT’nin yıl sonunda Sovyetler Birliğinin yerini alacağını açıkladı. Ama Gorbaçov 25 Aralık 1991’de devlet başkanlığı vazifesinden istifa etti.
Yeltsin, Ekim 1993’te, yetkilerini kısıtlamak isteyen Rus Parlamentosu daha alçak kanadı Duma’yı tanklarla bombalattı. SSCB döneminden kalan anayasanın yetersizlikleri dolayısıyla parlamentoyla girdiği yetki uyuşmazlığını, Ekim 1993’de tanklarla halletti. Parlamento binası ateşe tutuldu, içeridekiler tutuklandı. Boris Yeltsin, yeni parlamento seçimleriyle birlikte Seçimleri Yeltsin yanlısı adaylar kazandı ve halkoyuna sunularak kabul edilen yeni anayasayla geniş yetkiler aldı. Bu yetkiler arasında, Parlamento kararlarını geçersiz kılma, parlamentonun Devlet Başkanı’na güvensizlik oyu verememesi, Devlet Başkanı’nın yayımladığı kararnamelerin parlamentonun müdahalesi olmaksızın uygulanabilmesi gibi, dünyada eşine az rastlanır yetkiler de yer aldı.
Aralık 1994’te girdiği, Çeçenistan’dan iki sene sonradan yenilgiyle ayrıldı. 1996 yılında ikinci kez göreve gelen Yeltsin, Çeçenistan‘da süren savaş, yaşanan hesaplı kriz ve sık sık değişen hükümetlere dayanamayarak tayin süresinin dolmasına birkaç ay kala Aralık 1999’da görevi başbakan Vladimir Putin‘e devretti.
Yeltsin, 23 Nisan 2007 tarihinde kalp yetmezliği nedeniyle 76 yaşında öldü.
