Berlin’de ırkçı ifade taşıyan metro durağının ismi değiştiriliyor

ABD’de 25 Mayıs’ta 46 yaşındaki siyahi George Floyd’un polis şiddeti ile ölümünün ardından başlayan ırkçılık tartışmaları, Avrupa’yı da kendi sömürgeci ve ırkçı tarihi ile yüzleşme noktasına getirdi. Almanya’nın başkenti Berlin’de bulunan ve ırkçı bir anlam taşıdığı düşünülen “Mohrenstrasse” metro istasyonunun adının “U-Glinkastrasse” olarak değiştirilmesine karar verildi. Almancada negatif bir anlam yüklenen “mohr” kelimesi “zenci, siyah tenli insan” anlamı taşıyor. “Mohr” kelimesinin sömürgecilik döneminde ise kullanış biçiminde ise “Afrikalı köle” anlamını taşıyor. Berlin toplu taşıma işletmesi BVG, “Mohrenstr” ismi yerine caddeyi kesen ve Rus bestekar Glinka’nın adını taşıyan “Glinkastrasse” ismini kullanmaya hazırlanıyor.

Yeni isim, yeni tartışmalara neden oldu

Ancak bu kez de Glinka’nın bir antisemit olduğu iddiaları yeni bir tartışma başlattı. 1804-1857 yılları arasında yaşayan Glinka’nın en ünlü eserlerinden biri olan Prens Kholmsky’de prens, Rus İmparatorluğu’na karşı düşmanla iş birliği yapan ve çeşitli entrikalar çeviren bir Yahudi komplosuyla uğraşıyor. Ünlü müzikolog Richard Taruskin de 1997’de New York Times’ta yer alan bir makalesinde Glinka’yı Yahudi karşıtı olarak nitelendirmişti.
“Mohrenstr” metro durağı isminin yanı sıra “Onkel Toms Hütte” metro durağı isminin değiştirilmesi için de bir kampanya başlatıldı. İsim değişikliği için şu ana kadar 7 bin imza toplandı. Onkel Toms Hütte (Tom Amca’nın Barakası) ismini, Harriet Beecher Stowe’nin 1852 yılında yazdığı romandaki karakterden alıyor. Romanda Onkel Tom (Tom Amca), beyazlarla iyi geçinerek baskılarından kurtulmaya çalışan, temelde beyazların üstünlüğünü sorgulamayan, küçük tavizlerle mutlu olan siyahi bir karakter. Amerikalılar arasında ise “Onkel Tom” ifadesi ağır bir hakaret olarak kabul ediliyor.

Alman Birliğini kuran Bismarck’ın heykeline saldırı

Başta ABD olmak üzere birçok ülkede sömürgecilik ile ilişkilendirilen heykellere ve anıtları saldırılar sürüyor. Kısa süre önce Berlin’de kimliği belirsiz kişiler tarafından Alman Birliğini kuran devlet adamı Otto von Bismarck’ın anıtına boyalı saldırı gerçekleştirildi ve anıta “Decolonize Berlin” (Berlin’i sömürgecilikten arındırın) yazıldı. Almanya’da çok sayıda kişi Bismarck’ın Alman sömürgeciliğinin yolunu açtığına inanıyor. Bismarck’ın heykeline yazılan yazılar ve atılan boyalar da bugün tazyikli suyla temizlendi.

Mahmut Tosun