Avrupa’da kadına şiddet artıyor

Fransa’da 2019 yılında kadın cinayetleri sayısı 149’a ulaşırken, 2020 yılında şu ana kadar bu sayının 64 olduğu açıklandı. Kadın hakları derneklerinin verilerine göre, 2018 yılında 120 kadın cinayeti işlenirken bu sayı 2019 yılında 149’a yükseldi. Fransa’da 2019 yılı kadın cinayetlerini kara yılı olurken 2020 yılında günümüze kadar ise 64 kadın hayatını kaybetti.

Geçtiğimiz yıl hükümetin halkın tepkisine cevaben kadın cinayetlerine karşı birçok toplantı düzenlemesi, kadınlar için özel şiddet hattı açması ve polislerin kadına şiddet konusunda bilinçlendirilmesi gibi uygulamaları yürürlüğe koyduğu 2019 yılından sonra kadına şiddet olayları azalmış görünüyor.

Şiddet olaylarında sokağa çıkma yasağına ihlal izni

Korona virüs salgını nedeniyle sokağa çıkma yasağının uygulamasının henüz kadın cinayetleri üzerinde etkisi bilinmezken hanelerde şiddet olaylarının arttığı fark edilmişti. Agresif ve şiddet gösteren eş ve sevgilileri ile aynı evde kalan kadınlara devlet çağrıda bulunmuş ve herhangi bir şiddet olduğunda sokağa çıkma yasağını delerek karakola gelmelerine izin verilmişti.

Ortalama her 3 günde 1 kadın cinayeti yaşanan Fransa’da mağdurların yaşlarının 15 ile 92 arasında olduğu ve mağdur kadınların hemen hemen her sosyal kesimden geldiği öğrenildi. Cinayetlerden sonra katil olan eşlerin yüzde 32,8’inin intihar ettiği açıklanırken, kurbanların yüzde 49,1’inin daha önce şiddet gördüğüne yönelik herhangi bir makama başvuruda bulunmadığı öğrenildi.

Öte yandan, Fransa 2019 yılında kadın cinayetleri konusunda İspanya ve İtalya’yı geçmiş ve bu konuda Avrupa’da ilk sıralarda yer alan Almanya’ya yaklaşmıştı. Almanya’da istatistiki bilgilere göre her gün bir erkek eşini öldürmeye teşebbüs ediyor. Her 3 günde bir kadın eşi-eski eşi veya erkek arkadaşı tarafından öldürülüyor. Her 4 kadından biri ise hayatında en az bir kez ev içi şiddete uğruyor.

Kadına yönelik şiddetin artırdığı Almanya’da Aile Bakanlığının açıkladığı verilere göre, 2018 yılında şiddete uğrayan 114 bin 393 kadının 324’ü eşi-eski eşi veya erkek arkadaşı tarafından öldürülmeye teşebbüs edilirken, 122’si ise öldürüldü. 2019 yılında partneri tarafından öldürülen kadın sayısı 135. Aynı yıl 15 çocuk aile içi şiddet kurbanı olarak hayatını kaybetti. 63 kadın ise ağır yaralı olarak ölüm tehlikesini atlattı.

Polise yardım isteyenlerin sayısında artış

Münih Teknik Üniversitesinde Profesörlük yapan Janina Steinert’in Mayıs ayında 18 ile 65 yaşları arasında 3 bin 800 kadın ile yaptığı araştırmanın sonuçlarına göre, kadınların yüzde 3.6’sı partnerleri tarafından tecavüze uğramış. Başkent Berlin’de evde yaşanan şiddet nedeniyle polisten yardım isteyenlerin sayısı bir önceki yıla göre yüzde 54 arttı. 2019 yılında 215 kişi polisten yardım isterken 2020 yılının Nisan ayında bu sayı 332’ye yükseldi. Fakat şikayette bulunanların sayısı artış göstermedi.
Mecklenburg-Vorpommern Eyalet hükümetinin verilerine göre ise, ev içi şiddet vakası bu yılın Nisan ayında bir önceki yıla göre iki kat artmış bulunuyor. Uzmanlar Almanya’da bulunan 350 kadın sığınma evinin yeterli olmadığını bunların çoğunun dolu olduğunu açıklıyor.
Öte yandan bu konuda araştırmalar yapan Prof. Kristina Wolff’un polis kayıtları ve diğer kaynaklara dayandırdığı araştırmaya göre bugün itibari ile 2020 yılında 125 kadın erkekler tarafından öldürüldü.
Kadın Evleri çatı kuruluşu FHK’nın yaptığı açıklamaya göre şiddete uğrayan kadınların sığınması için daha 14 bin kişilik yere ihtiyaç var.

Belçika’da kadın cinayetlerine yenileri eklendi

2020 yılının başından bu yana 12 kadının sadece kadın olmaları nedeniyle cinayete kurban gittiği Belçika’da Ağustos ayında işlenen iki ayrı cinayetle 14’e yükseldi. Bunlar arasından Aalst şehrinin eski Belediye başkanı ve Belediye Başkan yardımcısı da yer aldı. Son yıllarda kadın cinayetlerinde giderek artan bir düşüşe ve kampanyalara rağmen kadın cinayetleri devam ediyor. En son Ağustos ayı sonunda Belçika’nın Spa şehrinde 40 yaşındaki Françoise Donckers adlı bir kadın 12 yaşındaki kızıyla birlikte ölü bulundu. Olayın ardından yakalanan 26 yaşındaki sevgilisinin genç kadını ve kızını bıçaklayarak öldürdüğü savcılık tarafından delillendirildi. Geçtiğimiz ağustos ayının başında ise kadın cinayeti bu kez bir seçilmişi hedef aldı. Eski milletvekili ve eski bir Belediye Başkanı olan İlse Uittersprot 53 yaşında şiddete maruz kalarak öldürülmüş olarak bulundu. Cinayetin sorumlusu olarak yakalanan 3 aylık sevgilisi ise hapse atılırken daha önce de kadına şiddetten uzaklaştırma cezası almış olduğu bildirildi. Ülkede kadın cinayetlerinin önlenmesi için mücadele veren sivil toplum örgütleri gerekli yasal düzenlemelerin yapılmaması ve polisin yetersiz müdahalelerinden şikayet ediyor. Eski Belediye Başkanının da bu tür bir kadın cinayetine kurban gittiğinin açıklanması üzerine Adalet Bakanının sadece ‘’korkunç bir dram” demesi Belçika’daki yetersizliklerin bir göstergesi olarak nitelendirildi.

Polonya’da ise her yıl 500’e yakın kadın aile içi şiddet nedeniyle yaşamını yitiriyor. Ülkede yılda 65 bin kadın şiddete uğrarken, komşu ülkeler Çekya’da kadınların yüzde 34’ü, Slovakya’da ise yüzde 36’sı fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik şiddete maruz kalıyor. Polonya hükümetinin kadına karşı şiddet ve aile içi şiddet konularında temel standartları ve devletlerin bu konudaki yükümlülüklerini belirleyen Kadınlara Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye İlişkin Avrupa Konseyi Sözleşmesi olarak bilinen İstanbul Sözleşmesi’nden çekileceğini açıklamasının ardından gözler bir kez daha bu ülkedeki kadınların durumuna çevirdi. Açıklamanın ardından çeşitli kentlerde protesto gösterisi düzenleyen kadın örgütlerinden biri olan Kadın Hakları Merkezi’nden (Centrum Praw Kobiet) Joanna Gzyra-Iskandar, ülkede her yıl 500’e yakın kadının aile içi şiddet sonucu hayatını kaybettiğini belirtirken, Polonya’daki mağdurları koruma sisteminin delik deşik ve etkisiz olduğunu dile getiriyor. “Şiddet karşıtı İstanbul Sözleşmesi bizlere mağdurlara gerçek manada yardım sağlayabilmek ve failleri adil şekilde cezalandırmak için Polonya yasalarının hangi yönde evrilmesi gerektiğini gösteriyor” diyen Gzyra-Iskandar ülkesinin kadınları şiddetten koruyan, onlara temel güvenlik ve onur duygusu temin eden İstanbul Sözleşmesi’nden çekilecek olmasına karşı olduklarını söyledi.

Polonya’da kadınların yüzde 20’si tecavüz kurbanı

Helsinki İnsan Hakları Vakfı’ndan Zuzanna Warso ise devletin temin etmesi gereken yardımı alamamaları neticesiyle maruz kaldıkları şiddetten kendilerini korumak isterken katil olan 200’e yakın kadının da bugün cezaevlerinde bulunduğu Polonya’da kadınların pek çok alanda ayrımcılığa uğradığını ifade etti. Warso “Polonya yasaları kadın ve erkeğin eşitliğini garanti altına alıyor ancak pratikte kadınlar toplumsal yaşamın pek çok alanında ayrımcılığa uğruyor. İnsan haklarının alanlarından biri olan aile içi şiddet ve kadına yönelik şiddet konusunda Polonyalı kadınlar devlet tarafından gerekli desteği görememekte” şeklinde konuştu.
Ülkede kadına yönelik şiddetin kitleselliğine ilişkin en somut veriyi ise Polonya Emniyet Müdürlüğü’nün rakamları oluşturuyor. Buna göre 2019 yılında 65 bin 195 kadın aile içinde şiddete uğradıkları gerekçesiyle kolluk güçlerine başvururken, Eşitlik ve Özgürlük Vakfı STER ise Polonyalı kadınların yüzde 20’sinin tecavüz kurbanı olduğuna dikkat çekiyor.

Çekya’da kadınların yüzde 34’ü şiddete maruz kalıyor

Kadına yönelik fiziksel, cinsel, psikolojik ve ekonomik şiddet Polonya’ya komşu Orta ve Doğu Avrupa ülkelerinde de yakıcı sorun olmaya devam ediyor. Yapılan araştırmalara göre Çekya’da kadınların yüzde 34’ünün cinsel, psikolojik ve fiziksel şiddete maruz kaldıkları saptanırken, Slovakyalı kadınlarda ise bu oran yüzde 36’ya çıkıyor. 2 milyon 800 bin nüfusa sahip bir diğer komşu ülke Litvanya’da yılda 30 bin kadın şiddete maruz kaldıkları gerekçesiyle kolluk kuvvetlerine başvururken, Belarus’ta ise araştırmalar kadınların yüzde 77’sinin hayatlarında en az bir kez şiddete uğradıklarını ortaya koyuyor. Öte yandan her 6 Belaruslu kadından birinin cinsel şiddete maruz kaldığı, her evli 3 kadından birinin eşleri tarafından sistematik olarak şiddete maruz bırakıldığı da elde edilen diğer sonuçlar arasında bulunuyor.
Romanya’da 2018 yılında 18 bin kadın aile içi şiddet mağduru
Bir diğer Doğu Avrupa ülkesi Romanya’daki Ulusal Sağlık Değerlendirme ve Tanıtım Merkezi’nin polis kaynaklarından derlediği verilere göre, ülkede 2018 yılında 18 bin kadın, 2017 yılında ise 20 bin 531 aile içi şiddete maruz kaldı. Söz konusu aile içi şiddet vakalarında saldırganların yüzde 92’sini mevcut ya da eski eş olmak kaydıyla erkekler oluştururken, mağdurların yüzde 76’sı kadınlardan, yüzde 4’ü de çocuklardan oluşmakta.

Özlem Kaplan – Mustafa Ulusoy – Ebru Orhan – Sinan Karamurat