Behice Boran
Behice Boran Biyografisi
1980 yılında kapatılan Türkiye İşçi Partisinin son Genel Başkanıdır.
Behice Vefalı Boran, 1 Mayıs 1910 tarihinde Bursa’da doğmuştur. Kazan Tatarı olan anne ve babası 1890’larda Bursa’ya göç eden Sadık Bey ile Mahire Hanım’dır. Üç kardeşin en küçüğüydü. İlkokulu Bursa’da okumaya başladı fakat Kurtuluş Savaşı döneminde Yunanlılar Bursa’ya girince, ailesiyle istanbul’a göç etti. İstanbul’da Arnavutköy Amerikan Kız Koleji’nde eğitimine devam etti. Şimdiki adıyla Robert Kolej olan okulun orta kısmından 1927 yılında mezun oldu. 1931 yılında da lise kısmından birincilikle bitiren ilk Türk kız öğrenci oldu.
Mezun olunca Manisa ortaokuluna İngilizce öğretmeni olarak atandı. Amerikaöğretmeni sayesinde Amerikan Michigan Üniversitesinden burs alarak Amerika’ya gitti. Michigan Üniversitesi’nde sosyoloji doktorasını 1939 yılında bitirerek Türkiye’ye döndü.
Türkiye’ye döndükten daha sonra Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya Fakültesi (DTCF) sosyoloji bölümüne doçent olarak atandı. 1941 yılında bir grup arkadaşıyla birlikte ‘Yurt ve Dünya’ ile ‘Adımlar’ dergilerini çıkarmaya başladı, fakat her iki dergi de 1944 yılında bakanlar kurulu kararıyla kapatıldı. 1948 yılında siyasi görüşleri sebebiyle üniversiteden el çektirildi.
1950 yılında “Barışseverler Cemiyeti”ni kurdu ve başkanlığını yaptı. Bu cemiyetten 1950 yılında Adnan Menderes hükümetinin Kore‘ye asker göndermesini kınayan bir bildiri yayımlayınca 15 ay hapis cezası aldı.
1962 yılında (TİP) Türkiye İşçi Partisine üye oldu. 1965 yılındaki genel seçimlerde Şanlıurfa‘dan milletvekili oldu. Partisinin dış politika sözcüsü oldu. Avrupa Parlamentosu’nda Türkiye’yi temsilcilik etti. 1970 yılındaki parti kurultayında Türkiye İşçi Partisi genel başkanı seçildi.
12 Mart 1971 muhtırası ile birlikte tutuklandı ve partisi (TİP) kapatıldı. Behice Boran’a 15 sene hapis cezası verildi ancak 1974 yılında bildiri edilen genel aftan yararlanarak hür kaldı.
1975 yılında Türkiye İşçi Partisini baştan kurdu ve genel başkanı seçildi. 12 Eylül 1980 darbesinin gerisinde kısa süre konut hapsinde tutulan Behice Boran, daha sonra yurtdışına çıktıktan daha sonra 1981 yılında vatandaşlıktan çıkartıldı.
Avrupa’da 7 yıl sürgün olarak yaşadı. Sığınmacı maaşıyla geçinmeye çalıştı. Ölümünden bir sene önce Uğur Mumcu’ya şöyle diyecekti:
“Her şeyi düşünmüştüm bu işlere girerken, hapis yatmayı, baskıları şunu bunu. Lakin yetmiş altı yaşında, bir yabancı ülkede sürgün yaşamak hiç aklıma gelmemişti.”
Yurtdışında iken (TKP) Türkiye Kominist Partisi ile TİP‘in birleşme kararı aldıklarını duyurdu ve iki gün sonra da 10 Eylül 1987 tarihinde Brüksel’de öldü.
Behice Boran, 1946 yılında Dışişleri’nde Yunanca çevirmenliği yapan Nevzat Hatko ile evlendi. Elif Alova adında kızı vardı. Dursun adında bir erkek çocukları oldu.
Behice Boran, 10 Eylül 1987 tarihinde Belçika, Brüksel’de 77 yaşında ölmüştür. Cenazesi istanbul’a getirildi ve Zincirlikuyu Mezarlığı‘nda toprağa verildi.
